MÙNG 9 ÂM LỊCH - NGÀY VÍA NGỌC HOÀNG TRONG VĂN HÓA NGƯỜI VIỆT

Vía Ngọc Hoàng (hay ngày cúng vía trời) diễn ra vào ngày mùng 9 Tết Âm lịch hàng năm, đây là một trong những nghi thức rất quan trọng trong văn hóa Tết cổ truyền dân tộc.

Lễ cúng vía Ngọc Hoàng có nguồn gốc từ văn hóa tín ngưỡng của người Việt gốc Hoa, dựa trên ý nghĩa của những con số từ 1 đến 9 như sau:

• Số 1: Sự vĩ đại, to lớn của tạo hóa
• Số 2: Tượng trưng cho trời và đất
• Số 3: Tam tài - gồm trời, đất và người
• Số 4: Tượng trưng cho 4 kiểu khí tượng là nhật, nguyệt, tinh, thần
• Số 5: Tức ngũ hành với Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
• Số 6: Sự hòa hợp của trời đất và 4 phương gồm Đông, Tây, Nam, Bắc
• Số 7: Là tượng trưng cho chòm sao Bắc Đẩu
• Số 8: Đại diện cho bát quái gồm Càn, Cấn, Khảm, Chấn, Tồn, Ly, Đoài, Khôn
• Số 9: Biểu thị cho 9 phương trời, cho sự mênh mông, lớn lao

Số 9 liên quan đến Ngọc Hoàng - đấng toàn năng có đủ phép màu để điều khiển vạn vật nên mùng 9 Tết âm lịch mỗi năm được chọn làm ngày vía Ngọc Hoàng. Vào ngày này, người dân thường cầu sức khỏe, bình an và nhiều may mắn trong công việc, cuộc sống. Với người làm nông, ngày vía Ngọc Hoàng là dịp để cầu cho mùa màng bội thu, mưa thuận gió hòa.

Trong ngày vía Ngọc Hoàng, những lễ vật cần chuẩn bị để thực hiện nghi thức gồm: 

• Nhang
• Đèn cầy (hoặc có thể dùng nến)
• 1 bình hoa tươi
• Trà hoặc nước lọc
• 1 đĩa trái cây
• Phẩm: Có thể hiểu là món vật cúng Trời, có thể là một món đồ khô như bột khoai, bột bán kim, nấm mèo, đông cô, táo tàu, tàu hũ ki... được chuẩn bị với số lượng lẻ như 5, 7 hay 9.

Lễ vật cúng vía Ngọc Hoàng còn được gọi là "lục lễ". Các loại nhang, đèn, hoa, quả... không có gì đặc biệt. Tuy nhiên, với phần trà dâng lên cúng Ngọc Hoàng thì có khác một chút. Trà cúng vía Ngọc Hoàng Thượng Đế là loại trà khô, được rót vào 9 chiếc chén nhỏ.

Ngoài ra, một lễ vật khiến nhiều người băn khoăn đó chính là "phẩm". Phẩm ở đây được hiểu chính là vật phẩm để cúng tế Ngọc Hoàng. Các loại vật phẩm này phải là đồ khô, ví dụ như bột khoai mì, nấm đông cô, tàu hũ, nấm phổ tai, táo tàu sấy, bún khô... Bên cạnh đó, khi chọn vật phẩm cúng tế, bạn cũng nên để ý tới số lượng, số lượng vật phẩm nên là số lẻ 3, 5 hoặc 7.

Bên cạnh lục lễ, gia chủ cũng cần chuẩn bị thêm đường đổ khuôn, vàng mã và mía. Phần mía gia chủ cần mua 1 cặp vỏ vàng, còn nguyên cả ngọn. Còn phần đường đổ khuôn, gia chủ cũng có thể mua từ trước Tết.

Về vàng mã cúng vía trời, gia chủ có thể chuẩn bị những thếp tiền vàng có màu vàng càng tốt cùng 1 cặp thùng giấy (1 chiếc màu vàng, 1 chiếc màu bạc).

Theo quan niệm dân gian, lễ cúng Ngọc Hoàng phải được tiến hành vào giờ Tý (23 đến 1 giờ sáng). Đây là thời điểm bắt đầu ngày mới, khi mặt trời còn chưa mọc.

Ngoài ra, khi bắt đầu hành lễ cúng Ngọc Hoàng gia chủ phải đọc một đoạn văn khấn được lưu truyền từ xưa đến nay với nội dung như sau:

Văn khấn cúng Ngọc Hoàng

Chịu trách nhiệm nội dung: Nhật Qui

--------------------------------------------